Kertuk: Seni Tradisional yang Menggamit Kenangan di Negeri Kedah
Seni Budaya

Kertuk: Seni Tradisional yang Menggamit Kenangan di Negeri Kedah

Kertuk adalah salah satu alat muzik tradisional yang mempunyai tempat istimewa dalam budaya masyarakat Negeri Kedah. Seni permainan kertuk bukan sahaja menggamit nostalgia zaman silam, tetapi juga menjadi simbol warisan yang diwarisi turun-temurun. Alat muzik ini, walaupun kelihatan ringkas, memainkan peranan penting dalam kehidupan masyarakat tradisional, terutama di kawasan-kawasan kampung dan luar bandar.

Asal Usul dan Sejarah Kertuk

Kertuk dipercayai berasal dari tradisi masyarakat Melayu lama dan telah wujud sejak berabad lamanya. Ia merupakan alat muzik yang diperbuat daripada batang buluh atau kayu yang dipotong mengikut saiz tertentu. Nama “kertuk” itu sendiri diambil daripada bunyi yang dihasilkan apabila alat ini dipukul. Dahulu, kertuk sering digunakan sebagai alat komunikasi, terutama untuk menandakan permulaan atau penutupan sesuatu acara atau majlis, serta semasa musim menuai padi.

Pembuatan Kertuk

Proses pembuatan kertuk agak mudah tetapi memerlukan kemahiran khusus untuk memastikan bunyi yang dihasilkan berkualiti. Batang buluh yang dipilih mesti cukup tua dan keras untuk menghasilkan bunyi yang nyaring. Setelah dipotong mengikut saiz yang sesuai, batang buluh tersebut akan dibersihkan dan dilubangkan di tengah untuk menghasilkan resonansi yang baik. Kertuk yang siap biasanya diikat dengan tali agar mudah dipegang dan dipukul.

Cara Permainan Kertuk

Kertuk dimainkan dengan cara memukul batang buluh menggunakan kayu atau alat pemukul khas. Teknik pukulan serta ritma yang digunakan adalah penting untuk menghasilkan bunyi yang harmoni dan merdu. Biasanya, kertuk dimainkan secara berkumpulan, dengan setiap pemain memainkan ritma yang berbeza tetapi saling melengkapi, menghasilkan satu gabungan bunyi yang mengasyikkan.

Peranan Kertuk dalam Budaya Kedah

Di Kedah, kertuk memainkan pelbagai peranan dalam kehidupan masyarakat. Antara peranan utamanya adalah sebagai alat hiburan semasa musim menuai padi. Bunyi kertuk yang dimainkan serentak oleh para petani akan menambah semangat dan keceriaan semasa mereka bekerja di sawah. Selain itu, kertuk juga dimainkan semasa majlis-majlis keramaian seperti kenduri kahwin, acara kesenian, dan perayaan tradisional.

Permainan kertuk juga sering diadakan semasa upacara adat dan keramaian, sebagai satu bentuk penghormatan kepada tradisi nenek moyang. Dalam acara-acara tertentu, permainan kertuk disertai dengan persembahan tarian tradisional dan nyanyian rakyat, menjadikan suasana lebih meriah dan berwarna-warni.

Pemeliharaan dan Kelestarian Kertuk

Di zaman moden ini, usaha untuk memelihara seni permainan kertuk semakin giat dijalankan oleh pelbagai pihak. Kerajaan negeri Kedah serta badan-badan kebudayaan tempatan sering menganjurkan bengkel dan pameran untuk memperkenalkan kertuk kepada generasi muda. Usaha ini penting untuk memastikan seni tradisional ini tidak lenyap ditelan arus kemodenan.

Di sekolah-sekolah dan institusi pendidikan, kertuk juga diperkenalkan sebagai sebahagian daripada aktiviti kokurikulum bagi memupuk minat dan kesedaran tentang warisan budaya. Program-program seperti pertandingan kertuk dan festival kesenian turut diadakan untuk menggalakkan penyertaan dan menghargai seni tradisional ini.

Kesimpulan

Kertuk bukan sekadar alat muzik tradisional, tetapi simbol identiti dan kebanggaan masyarakat Kedah. Melalui bunyi-bunyian yang dihasilkan, kertuk menggamit kenangan zaman silam serta menghubungkan kita dengan warisan nenek moyang. Usaha untuk memelihara dan mempopularkan kertuk adalah langkah penting dalam memastikan seni budaya ini terus hidup dan dinikmati oleh generasi akan datang. Semoga dengan usaha-usaha ini, kertuk akan terus berdendang, menyemarakkan budaya dan tradisi Negeri Kedah.